Πάσχα

Απ' όλες τις χορευτικές εκδηλώσεις της χρονιάς, ο χορός που στήνεται το Πάσχα ξεχωρίζει για την επισημότητα και τον θρησκευτικό του χαρακτήρα. Είναι το επιστέγασμα μιας εβδομάδας συχνού εκκλησιασμού, γι αυτό οι χορευτές διακατέχονται από σοβαρότητα, ιδιαίτερα όταν χορεύουν στο προαύλιο αμέσως μετά την λειτουργία της Κυριακής. Στην Τουρκοκρατία, η Ανάσταση ήταν η μόνη γιορτή των Χριστιανών που δεν μπορούσαν να απαγορέψουν οι Τούρκοι, έτσι οι Έλληνες συγκέντρωσαν σ' αυτήν τα κυριότερα στοιχεία που τους ένωναν. Ο καιρός είναι συνήθως καλός αυτή την εποχή και προσφέρεται για παρατεταμένο υπαίθριο γλέντι.

Κύριο χαρακτηριστικό είναι η πρωτοκαθεδρία του παπά και των γερόντων στον πρώτο χορό. Μάλιστα, στα Μέγαρα οι παπάδες με τους ψάλτες χόρευαν μέσα στην εκκλησία και οι επίτροποι τους έραιναν με φύλλα βάγιας. Υπάρχουν άλλες περιπτώσεις όπου ο ιερέας, ψέλνοντας το Χριστός Ανέστη βγαίνει από την εκκλησία σέρνοντας τον χορό. Το πρωί της Κυριακής, μετά το τέλος της Δεύτερης Ανάστασης, βγαίνουν όλοι στο πλάτωμα της εκκλησίας, χαιρετιούνται και αλληλοασπάζονται, και αμέσως στήνουν τον χορό. Σε ορισμένα μέρη χορεύουν μόνο οι γεροντότεροι, με τον παπά επικεφαλής. Αλλού μόνον οι άνδρες, κατά σειρά ηλικίας και γάμου, οι δε γυναίκες αργότερα ή συγχρόνως αλλά σε χωριστό κύκλο.

Οι χοροί αυτοί είναι πάντα τραγουδιστοί, με ορισμένα τραγούδια που μιλάνε για την Πασχαλιά ή είναι απλώς εορταστικά. Είναι πάντα αργά, παλιά τραγούδια, καμιά φορά ιστορικά ή και μοιρολόγια. Μια και ο παπάς σέρνει τον χορό, είναι επόμενο να δώσει τον τόνο εκείνος διαλέγοντας το τραγούδι που θεωρεί κατάλληλο. Η γενική απαγόρευση του χορού στους ιερείς ατονεί εκείνη την ημέρα εφ' όσον πρόκειται για χριστιανική γιορτή. Πολλά από τα τραγούδια αυτά είναι παραλλαγμένοι εκκλησιαστικοί ύμνοι. Επειδή το τραγούδι διαρκεί όλη την ημέρα, το Πάσχα είναι ευκαιρία για να εξαντληθεί το ρεπερτόριο του χωριού.

Οι πρώτοι χοροί είναι βέβαια αργοί συρτοί, το βήμα είναι συχνά στα τρία. Άλλοτε χορεύουν σε κλειστό κύκλο γύρω από την εκκλησία, διηγούνται μάλιστα με παράπονο τις χρονιές που έλειπαν πολλοί από το χωριό και δεν μπόρεσε να κλείσει ο κύκλος. Σύντομα οι γέροι αποσύρονται, οπότε οι νεότεροι χορεύουν τραγουδώντας πιο εύθυμους σκοπούς. Το γλέντι μεταφέ­ρεται σε άλλο χοροστάσι, με όργανα πια, όπου χορεύονται οι συνηθισμένοι χοροί. Διατηρούνται όμως μέχρι σήμερα αρκετοί Πασχαλιάτικοι χοροί, δηλαδή χοροί που αρχικά χορεύονταν μόνον αυτή την ημέρα.

Στην Κωνσταντινούπολη, οι χοροί του Πάσχα είχαν ιδιαίτερη σημασία γιατί ήταν κατά κάποιον τρόπο η επίσημη εμφάνιση των διαφόρων συντε­χνιών. Οι γουναράδες, οι χασάπηδες και τα άλλα συνάφια πήγαιναν εν πομπή στην λειτουργία σαν τάγματα. Κατόπιν, ανέβαιναν στο Πατριαρχείο για να φιλήσουν το χέρι του Πατριάρχη και κατεβαίνοντας έστηναν τον χορό, η κάθε συντεχνία τον δικό της.