|
| Κείμενο : Η λύρα στην Ελαφόνησο. |
| Πηγή : /P065-06 , Ευρετήριο : O-EA942815 |
Φραντζέσκα Μέντη-Τζερεφού Η λύρα στην Ελαφόνησο. Μέντη-Τζερεφού, Φραντζέσκα: "Η λύρα στην Ελαφόνησο", Παράδοση και Τέχνη 065, σελ. 22, Αθήνα, Δ.Ο.Λ.Τ., Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2002. Η λύρα στην Ελαφόνησο Με αφορμή το αξιόλογο άρθρο της κας. Κρητσιώτη στο 60ό τεύχος του περιοδικού σας, αναφορικά με την λύρα στα Βάτικα, θα ήθελα να συμπληρώσω τα εξής, που πιθανώς να δώσουν κάποιες ακόμη ενδιαφέρουσες πληροφορίες σχετικά με το θέμα. Συγκεκριμένα ο κ. Γ. Οικονόμου, που έδωσε αυτές τις σημαντικές πληροφορίες για τη λύρα στα Βάτικα, αναφέρεται από τη συντάκτρια ως ο τελευταίος Βατικιώτης λυράρης, γεγονός που δεν είναι απόλυτα ακριβές γιατί στα Βάτικα ανήκει και η Ελαφόνησος. Ανάμεσα λοιπόν στους 800 κατοίκους της είναι δυο-τρεις λυράρηδες: ο Ιωάννης Χ. Αρώνης (Κουβαρακόγιαννης) 95 χρονών, ο Λάμπρος Δημ. Μέντης (Παλεθρομητσάκος) 70 χρονών και ο Χαρ. Δ. Μέντης 72 χρονών. Ο μπαρμπα Γιάννης Χ. Αρώνης, παρά την ηλικία του, όποτε έχει κέφια ή στεναχώριες "γρατζουνάει" - όπως ο ίδιος λεει χαρακτηριστικά - τη λύρα του με μερακλίδικο γλυκό τρόπο. Ο λυράρης και τεχνίτης Λάμπρος ο Μέντης έχει πέντε λύρες που τις έχει κατασκευάσει ο ίδιος (από τις 20 που έχει συνολικά φτιάξει). Την τελευταία την έφτιαξε το 1996. Το ηχείο τους είναι από κέδρο και κατά τα άλλα ισχύουν αυτά που αναφέρθηκαν από το συμπατριώτη μας κ. Οικονόμου στο προαναφερόμενο άρθρο. Γλυκός και μερακλής λυράρης ήταν κι ο Χαράλαμπος Δ. Μέντης που η μουσική του σχέση ξεκίνησε με τη λύρα, αλλά αργότερα όταν απέκτησε βιολί επιδόθηκε σ’αυτό. Σήμερα η εποχή και οι συνήθειες δεν ευνοούν την ουσιαστική παρουσία της λύρας στην καθημερινή ζωή, αφού τα γλέντια γίνονται με τα γνωστά μέσα, ενώ παλιότερα "με τις λύρες έβγαινε το γλέντι". Την εποχή που η λύρα στην Ελαφόνησο ήταν βασικό όργανο, υπήρχαν οι οργανοπαίχτες: Σταύρος Αρώνης (γέρο Μπιστολάς) από τον οικισμό Κάτω Νησί, που πέθανε το 1951 σε ηλικία 87 χρονών, που όπως αναφέρουν οι παλιοί η παρουσία του και μόνο ήταν ικανή να γεννήσει πανηγύρι. Δημήτριος Ι. Λιάρος (γέρο Ντίγρης), από τον οικισμό Λεύκη, που πέθανε το 1952 σε ηλικία 83 χρονών. Η λύρα του υπάρχει ακόμη. Χαρακτηριστικό δίστιχο του μπάρπα Ντίγρη, ήταν το: Η λύρα μου είναι καρυδιά και το σαλτάρι βάτο, κι ανάθεμα τη κοπελιά που δε μου λέει νά 'το. Λύρα έπαιζε επίσης ο Δημήτριος Χ. Μέντης (Παλεδρόμητσος) από τη Λεύκη, που πέθανε το 2000 σε ηλικία 93 χρονών, του οποίου οι απόγονοι παίζουν κάποιο όργανο (οι πέντε γιοί του, έξι από τα εγγόνια του και πέντε από τα δισεγγόνια του). Η λύρα του επίσης υπάρχει σήμερα. Σε ένα σημείωμα που βρέθηκε στο σπίτι του έγραφε: Ολα στο κόσμο χαίρονται, ακόμα και μια ψείρα, όμως απ' όλους πιο πολύ, αυτός που παίζει λύρα. Εκτός από τους λυράρηδες της Ελαφονήσου, λύρα έπαιζε και ο Ιωάννης Τζερεφός (Τσουλής), από τη Νεάπολη, που πέθανε περί το 1976 σε ηλικία 87 χρόνων και την ολοσκάλιστη λύρα του την έχει ακόμη η εγγονή του. Από τους παλιούς λυράρηδες της Ελαφονήσου ίσως μου διαφεύγουν κάποιοι, αλλά ως μη ειδική, η επιστολή μου δεν αποτελεί έρευνα αλλά πιθανώς έναυσμα για κάτι τέτοιο. Φραντζέσκα Μέντη-Τζερεφού Ελαφόνησος Λακωνίας ********************************************* ************************************************ PAR065 MentiTzerefouF01GR.doc |