|
| Κείμενο : Πανηγύρι στα Καρδάμυλα Χίου. |
| Πηγή : /P057-01 , Ευρετήριο : O-B656BED0 |
Αλκης Ράφτης Πανηγύρι στα Καρδάμυλα Χίου. Ράφτης, Αλκης: "Πανηγύρι στα Καρδάμυλα Χίου", Παράδοση και Τέχνη 057, σελ. 6-7, Αθήνα, Δ.Ο.Λ.Τ., Μάϊος-Ιούνιος 2001. Πανηγύρι στα Καρδάμυλα Χίου Οι αναφορές για χορό στην Ελλαδα πριν το 1900 είναι πολύ σπάνιες, τουλάχιστον όσον αφορά έλληνες συγγραφείς. Ο χορός ήταν κάτι τόσο στενά δεμένο με την ζωή των Ελλήνων ώστε δεν κινούσε την προσοχή τους. Αλλά ούτε και στις άλλες χώρες βρίσκουμε συχνά περιγραφές χορευτικών σκηνών με τις λεπτομέρειες που θα θέλαμε. Οι χοροί άλλωστε σε όλο τον κόσμο δεν απέκτησαν ονομασίες παρά μόνο όταν πέρασαν στα χέρια χοροδιδασκάλων. Δεν μπορούσε λοιπόν εύκολα να τους κατονομάσει κανείς, ούτε βέβαια σκεπτόταν να περιγράψει τα βήματα ή τη διάταξη των χορευτών. Οσα γνωρίζουμε για χορούς στην Ελλάδα τους περασμένους αιώνες προέρχονται από τους ξένους περιηγητές που επιστρέφοντας στη χώρα τους δημοσίευαν ταξιδιωτικά βιβλία. Αυτές τις αναφορές συγκεντρώνουμε τα τελευταία χρόνια (αφότου τελείωσε η "Εγκυκλοπαίδια του ελληνικού χορού") για να τις παρουσιάσουμε σε ένα βιβλίο που θα εκδοθεί σε λίγο με τίτλο "Ιστορία του χορού στην Ελλάδα 1500-1900". Μια αναφορά λοιπόν από έλληνα συγγραφέα - και μάλιστα με ονομασίες χορών - αποτελεί σημαντικό γεγονός, και γι αυτό σπεύδουμε να δώσουμε στη δημοσιότητα το μικρό κείμενο που ακολουθεί. Προέρχεται από το δυσεύρετο βιβλίο του Α. Γ. Πασπάτη “Το χιακόν γλωσσάριον”, Αθήναι, 1888, σελ. 16 και 389-390. Απαξ του ενιαυτού, την έκτην Αυγούστου μετά μεσημβρίαν, άπαντες οι Καρδαμυλίται άνδρες και γυναίκες χορεύουσι τον κοινόν της Χίου χορόν καλούμενον συρτόν, εν μέση αγορά, άδοντες μεγαλοφώνως και συνοδεύοντες τα άσματα μετά μουσικών οργάνων. Προσκεκλήθημεν άπαντες ημείς οι συνοδίται, θεώμενοι τα σκιρτήματα των χορευόντων απορριπτόντων τα πέδιλά των, ποτέ μεν πηδώντων ποτέ δε εναγωνίως στροβιλιζομένων. Η χορεύουσα και υπό του ανδρός κρατουμένη, γυμνόπους και αύτη, εσύρετο περιπατούσα, και με όμματα προς την γην εστραμμένα. Ο μουσικός ο συνάμα σημαίνων και άδων, ήτο χωρικός εξ άλλου γειτνιάζοντος χωρίου, προσκαλούμενος εις γάμους και χορούς, ένεκα της επιτηδειότητος και της παραδόξου αυτού στιχουργίας. Εις ημάς πάντας τους περικαθημένους, και εις πολλούς ετέρους τούς θεωμένους τον χορόν, απένειμε χαρίεντας στίχους μετά παραδόξου ταχύτητος. Τα άσματά του τεκμαίρουσι πολλήν ποιητικήν τέχνην και καλλονήν. Το αιφνίδιον και αμελέτητον παρεξένιζε πάντας ημάς... Ποικίλα και παράδοξα είναι τα ονόματα των εν Χίω χορών. Εν τη Χώρα κοινός και πασίγνωστος είναι ο καλούμενος Συρτός, εν τω οποίω ο χοροστάτης οτέ μεν προβαίνει σεμνώς, οτέ δε στροβιλίζων. Εν τη παραφορά του χορού τον ταρσόν διά της παλάμης πλήττων, άδων δε, συγχρόνως σύρει νέας και νέους διά χειρομάκτρου, όθεν και το όνομα του χορού τούτου. Εν τοις χωρίοις, μουσικά όργανα και άσματα ερωτικά ενθουσιάζουσι τους χορεύοντας και τας γυμνόποδαςνέας. Ο χορός ούτος είναι συνηθέστατος εν Ελλάδι και αλλαχόσε τεκμήριον αναμφήριστον ότι εμιμήθημεν τους φιλοχόρους ημών πατέρας. Χορός. Πάντων των επιτοπίων χορών της Χίου, ο κοινότερος είναι ο καλούμενος Συρτός, Τας ποικίλας και παραδόξους αυτού ονομασίας εν τοις χωρίοις αντιγράφω εκ των σημειώσεων του κ. Κανελλάκη. Αος Συρτός, είδος αυτού είναι ο Πολίτικος, ο Κρητικός, ο Μπορνοβαλίδικος, ο Τσάμικος, ο Σμυρνιός, ο Ζερβόδεξος, ο Γανοχωρίτικος, ο Σηλυβριανός, ο Αξιώτικος, ο Σιφνιός, ο Καλαματιανός, ο Αργίτικος ο Μπασβάνικος, ο Πυργούσικος, ο Γεμάτος ή Τρεχάτος, ο Βολισσιανός, ο Σαμιώτικος, ο Τσεσμελίδικος, ο Μαμαλερί, ο Μαχγιουζουνού, ο Μπουργαζά, ο Καλέ Παναγιά μου, ο Μπαίνω μες τ' αμπέλι, η Βουλγάρα, ο Πάλι μεθυσμένος είσαι Κωνσταντή, υποδιαιρούμενος εις έξη, Σούστα, Μαστίχα, Σολ, Ντα, Ουτ, Ανοιχτά ή Σα. Βος ο Διπλός. Γος ο Σμικτός. Δος ο Τρίπατος. Εος ο χορός του Κλήδωνα. ΣΤος ο εν Θυμιανοίς καλούμενος Μόστρα. Αι άνω ονομασίαι του κοινού χορού δηλούσιν ότι οι εν τη αλλοδαπή, διαμείνατες χωρικοί, εδίδαξαν εις τους εγχωρίους τους χορούς των ξένων, και εκ τούτου αι ξενίζουσαι οναμασίαι, πάντη άγνωστοι εν τη Χώρα. Αι ονομασίαι αύται είναι κοινότεραι εν τοις μεσημβρινοίς χωρίοις, των οποίων πάμπολλοι εγκάτοικοι αποδημούσιν εν Θράκη και Ανατολή. Χοροστάστι. Τόπος ένθα χορεύουσιν οι χωρικοί εν ταις εορταίς. Ησύχ. "Χοροστασία, χορός. Χοροστάτης, χορού κατάρχων". Λέξις των βορείων χωρίων. Εν γένει ο χορός τελείται εντός του χωρίου, εν ευρυχώρω τόπω πλησίον της εκκλησίας. Εν Καρδαμύλοις, άπαξ του ενιαυτού, εν πληθούση αγορά. Α.Ρ. *************************************** ***************************************** [φωτο F1676] PAR057 RaftisA167GR.doc |