|
| Κείμενο : Χοροί στην Καισαρειά Κοζάνης |
| Πηγή : /P072-06 , Ευρετήριο : O-A6B6A37B |
Παναγιώτης Παπαδόπουλος Χοροί στην Καισαρειά Κοζάνης Παπαδόπουλος, Παναγιώτης: "Χοροί στην Καισαρειά Κοζάνης", Παράδοση και Τέχνη072, σελ. 26-27, Αθήνα, Δ.Ο.Λ.Τ., Νοέμβριος–Δεκέμβριος 2003. από το βιβλίο του: Καισαρειά, ένας ιστορικός οικισμός της Δυτικής Μακεδονίας. Κοζάνη, Πολιτιστικός Σύλλογος Καισαρειάς, 2002. Χοροί στην Καισαρειά Κοζάνης Οι Λαζαρίνες της Καισαρειάς, προτού ξεκινήσουν για τον τριήμερο εορτασμό του εθίμου, έκαμναν σχετική προετοιμασία την ημέρα του «Φτωχολάζαρου». Ετσι αποκαλούσαν το Σάββατο που προηγείται κατά μία εβδομάδα της κανονικής εορτής του Λαζάρου. Κοπέλες της Καισαρειάς, χωρισμένες συνήθως κατά ηλικίες (αρραβωνιασμένες, ελεύθερες και μικρότερα κορίτσια) συνάζονταν σε κάποιο σπίτι και οργανώνονταν σε μπλίκια (μπουλούκια, παρέες), όπου και καθόριζαν το «κονάκι», δηλαδή το σπίτι στο οποίο θα παρέμεναν και θα διανυκτέρευαν για δυο βράδια: την Παρασκευή, προηγουμένη μέρα της εορτής του Λαζάρου, και το Σάββατο βράδυ, ανήμερα αυτής της γιορτής. Κατά την παραμονή τους στο «κονάκι» οι Λαζαρίνες συνέτρωγαν στο ίδιο τραπέζι νηστίσιμα φαγητά, χόρευαν και τραγουδούσαν διάφορα παραδοσιακά τραγούδια. Από το «κονάκι» οι Λαζαρίνες χορεύοντας και τραγουδώντας πήγαιναν στην Παναγία της Δραγασιάς για να προσκυνήσουν την εικόνα της. Εδώ πλέον τελείωνε η εκδήλωση με τις Λαζαρίνες την ημέρα του «Φτωχολάζαρου». Την Παρασκευή το απόγευμα, προηγούμενη μέρα της γιορτής του Λαζάρου, οι Λαζαρίνες συναθροίζονταν στον αύλειο χώρο του Αγίου Προδρόμου, όπου χόρευαν και τραγουδούσαν διάφορα τραγούδια σχετικά με τη γιορτή. Κατόπιν έμπαιναν μέσα στην εκκλησία και μπροστά στην εικόνα της Παναγίας τραγουδούσαν το παρακάτω μοιρολόγι: Καλημέρα σου Παναγιά. Καλώς τις Λαζαρίνες. Εδώ παιδεύουν το Χριστό οι σκυλοεβραίοι. Τρία καρφιά τον άμπηχναν, τα τρία αράδα-αράδα... Πρωί-πρωί την Κυριακή συνάζονταν στην αυλή του Αγίου Προδρόμου, όπου χόρευαν και τραγουδούσαν με τις όμορφες παραδοσιακές τους φορεσιές. Ο χορός κρατούσε και κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας και σταματούσε τη στιγμή που ο λειτουργός της εκκλησίας άρχιζε να μοιράζει τα βάγια στους πιστούς. Τότε οι Λαζαρίνες σταματούσαν το χορό και έμπαιναν στην εκκλησία να λειτουργηθούν και να πάρουν από τα χέρια του ιερέα κλαδιά βάίων. Στο σημείο αυτό τελείωνε και ο τριήμερος εορτασμός του εθίμου. Στα παλιότερα χρόνια το λαϊκό πανηγύρι κρατούσε δύο μέρες. Την Τετάρτη το βράδυ, προηγούμενη μέρα της γιορτής, οι κάτοικοι της Καισαρείας μαζί με άλλους προσκαλεσμένους, ξεκινούσαν το βραδινό γλέντι με χορούς, τραγούδια και άφθονο κρασί, που κρατούσε ως τα ξημερώματα της Πέμπτης, ανήμερα της γιορτής. Πρωί- πρωί την Πέμπτη όλοι οι Καισαριώτες κατέβαιναν στο γραφικό εκκλησάκι της Αναλήψεως (Παναγιά) και παρακολουθούσαν τη Θεία Λειτουργία. Μετά την απόλυση, μέσα σ' ένα μαγευτικό φυσικό τοπίο από καταπράσινη χλόη και κάτω από τη σκιά πυκνών και πανύψηλων φτελιών, γυναίκες ντυμένες με παραδοσιακές φορεσιές έστηναν τον χορό προς τέρψη των παρευρισκομένων. Το απόγευμα της ίδιας μέρας επαναλαμβάνονταν το γλέντι και η διασκέδαση στα σπίτια και στην κεντρική πλατεία του χωριού, που κρατούσε ως τις προχωρημένες νυχτερινές ώρες. Τα τελευταία χρόνια την οργάνωση των εκδηλώσεων του λαϊκού πανηγυριού της Καισαρείας ανάλαβε ο τοπικός Μορφωτικός και Πολιτιστικός Σύλλογος με μεγάλη επιτυχία. Στη γιορτή του Προφήτη Ηλία υπήρχε παλιότερα έθιμο, σύμφωνα με το οποίο κάτοικοι της Καισαρειάς προσέρχονταν αποβραδίς στο φερώνυμο εκκλησάκι του χωριού, παρακολουθούσαν τον Εσπερινό και διανυκτέρευαν μέσα σ' αυτό. Την επόμενη μέρα, ανήμερα της γιορτής, μετά τη λήξη της Θείας Λειτουργίας, γυναίκες ντυμένες με παραδοσιακές στολές, χόρευαν και τραγουδούσαν και η γιορτή έπαιρνε πανηγυρικό χαρακτήρα. Κατά την άφιξη της νύφης στο σπίτι του γαμπρού οι συγγενείς την καλοδεχόταν και τη χαιρετούσαν έφιππη, μέσα σ' ένα κλίμα ανθρώπινης συγκίνησης και χαράς. Κατά την είσοδό της στο σπίτι του γαμπρού, στη νέα της κατοικία, περπατούσε πάνω σε στρωμένα φλουριά και ασημικά, ενώ η πεθερά της την κερνούσε μέλι για να είναι πάντα γλυκιά στη ζωή της. Αμέσως μετά ακολουθούσε η τελετή του μυστηρίου του γάμου από τον εφημέριο λειτουργό της ενορίας και η στέψη των νεόνυμφων. Εν τω μεταξύ, το τραπέζι του γάμου ήταν στρωμένο και οι συνδαιτυμόνες έτρωγαν και έπιναν, ανταλλάσσοντας πολλές ευχές. Το απόγευμα της ίδιας μέρας ξεκινούσε στην κεντρική πλατεία του χωριού ο μεγάλος χορός, που κρατούσε μέχρις αργά το βράδυ. Το χορό άνοιγε ο κουμπάρος και τον ακολουθούσαν: ο γαμπρός, η νύφη, τα πεθερικά και άλλοι συγγενείς και φίλοι. Με τον τρόπο αυτό έκλεινε το πανηγύρι του γάμου αφήνοντας μια γλυκιά ανάμνηση σ' όσους έπαιρναν μέρος σ' αυτό. Εκτός από το δημοτικό τραγούδι η Καισαρειά έχει μια εξ ίσου μεγάλη παράδοση και στους δημοτικούς χορούς. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία παραδοσιακών χορών (Τσάμικος, Συρτός, Συρτός στα Τρία, Χασάπικος, Σκόρπιος, Κοζανίτικος (το Εντεκα) και πολλά άλλα), που προέρχονται κυρίως από τη Μακεδονία και την Ηπειρο, αλλά και από άλλα μέρη της Ελλάδας. Αυτούς τους χορούς τους χορεύουν οι Καισαριώτες με τη συνοδεία τοπικών λαϊκών μουσικών οργάνων (κλαρίνο, βιολί, τρομπόνι, κορνέτα, νταούλι, λαούτο, ντέφι) σε διάφορες ευχάριστες περιστάσεις και γεγονότα του βίου τους (βαφτίσεις, αρραβώνες, γάμοι, λαϊκά πανηγύρια, σε εκκλησιαστικές, εθνικές και ονομαστικές γιορτές κλπ.). Οι δημοτικοί χοροί είναι ομαδικοί και εκφράζουν τη συλλογική συνείδηση της τοπικής κοινωνίας. Από τα παλιότερα χρόνια οι κάτοικοι της Καισαρειάς γιόρταζαν την Πρωτομαγιά με διάφορα έθιμα και εκδηλώσεις χαράς και διασκέδασης. Νεαρές γυναίκες του χωρίου υποδέχονταν το Μάη με τις όμορφες παραδοσιακές φορεσιές. Κάθε μία απ' αυτές κρατώντας γκιούμια και άλλα σκευή στα χέρια τους κατέβαινε μόλις ξημέρωνε στο χλοερό λιβάδι της Δραγασιάς, κάτω στα λακκώματα. Εδώ, αφού συγκεντρώνονταν όλες μαζί, έστηναν το χορό τραγουδώντας διάφορα ανοιξιάτικα και μαγιάτικα τραγούδια: Τώρα μαγιά, τώρα δροσιά, τώρα το καλοκαίρι τώρα φουντώνουν τα κλαδιά, ισκιώνουν τα σοκάκια τώρα κι ο ξένος βούλεται να πάει στα δικά του.. Οταν τέλειωνε ο χορός οι γυναίκες έκοβαν από γύρω τους πρασινάδες και λυγαριές και τις έβαζαν γύρω από τη μέση τους για να είναι πάντα λυγερόκορμες και να μην τις πονάει η μέση, δεδομένου ότι ολημερίς εργάζονταν σκυμμένες στο σπίτι και το χωράφι. Παναγιώτης Παπαδόπουλος Καισαρειά, ένας ιστορικός οικισμός της Δυτικής Μακεδονίας. Κοζάνη, Πολιτιστικός Σύλλογος Καισαρειάς, 2002. ************************************************ *********************************************** PAR072 PapadopoulosP01GR.doc |