|
| Κείμενο : Οι παραδοσιακές φορεσιές της Εράτυρας |
| Πηγή : /P032-05 , Ευρετήριο : O-88128A47 |
Δώρα Μακρογιάννη Οι παραδοσιακές φορεσιές της Εράτυρας Μακρογιάννη, Δώρα: "Οι παραδοσιακές φορεσιές της Εράτυρας", Παράδοση και Τέχνη 032, σελ. 13, Αθήνα, Δ.Ο.Λ.Τ., Μάρτιος-Απρίλιος 1997. Οι παραδοσιακές φορεσιές της Εράτυρας Στην Εράτυρα επικρατούσε πάντα η μητριαρχική δομή στην οικογένεια, κάτι το οποίο φαίνεται ιδιαίτερα στις γυναικείες παραδοσιακές φορεσιές της. Αποτελούνται από το φόρεμα, το τζικέτο, την ποδιά και το μαντίλι ή το φέσι. Το φόρεμα είναι ένα μακρύ φουστάνι με στενό κορσάζ και φαρδιά φούστα. Τα μανίκια είναι κάπως φουσκωμένα στους ώμους και ο γιακάς παπαδίστικος (γιακάς χωρίς ρεβέρ). Εσωτερικά είναι ντουμπλαρισμένο με βαμβακερό ύφασμα και κλείνει μπροστά (στο κορσάζ) με κόψες (μικρή διχαλίτσα). Από μέσα, σαν εσώρουχο, φορούσαν ένα ηλιαστό πουκάμισο. Πάνω από το φόρεμα, εφαρμόζει το τζικέτο, ένα κοντό γιλεκάκι, μαύρου (το βρίσκουμε και σκούρο βισσινί) κυρίως χρώματος. Είναι χρυσοκέντητο (στο χέρι) και στην πλάτη εικονίζεται ένα λουλούδι ή κυπαρίσσι ή ο δικέφαλος αετός. Το τζικέτο κουμπώνει κοντά στο λαιμό με μια κόψα. Τις καλές μέρες (Πάσχα, Χριστούγεννα, γιορτές) - οι νέες γυναίκες - προτιμούσαν τα φορέματα τους ανοιχτόχρωμα (κίτρινο, γαλάζιο, ροζέ) και μεταξωτά τις στόφες. Το μπούστο είναι πολύ στολισμένο με μικρές οριζόντιες πιετού-λες και σοτάς. Από το τζικέτο πιάνονται πέντε σειρές φλουριά πεντόλιρα και ένα ρολόι (για τις εύπορες). Στη μέση ζώνεται η ποδιά, λίγο πιο σκούρα από το φόρεμα ή μαύρη με χρυσά κεντίδια και 3-4 εκατοστά δαντέλα Μια χρυσοκέντητη ζώνη με δύο τόκες περικλείει όμορφα τη μέση, τα κλειδώματα. Κάτω από τη φούστα τοποθετείται κλιματσίδα και στον ποδόγυρο είναι ραμμένο κορδόνι. Στα μανίκια υπάρχει δαντέλα 2-3 εκατοστά. Την όλη εμφάνιση συνοδεύει ένα εντυπωσιακό χτένισμα. Ενα είδος ανάποδου κότσου που πιάνεται ψηλά στο κεφάλι. Εκεί τοποθετείται το φέσι, μπορντώ στο χρώμα και διακοσμημένο με χρυσά φλουριά και τρέσες. Στο πλάι πέφτει μια κοντή, παχιά χρυσαφιά φούντα Τις καθημερινές φορούσαν περισσότερο μαντίλια Στις μεγαλύτερες ηλικίες φοριόταν το σκούρο βελούδο (μαύρο, καφέ). Για το χειμώνα υπήρχαν ωραιότατες γούνες, καθώς και πολκάκια (ζα-κετάκια) για την άνοιξη. Οι αντρικές φορεσιές χωρίζονται σε νιουλαμάδες, τσιπούνια και κυλώτες. ΟΙ ντουλαμάδες ήταν οι φορεσιές των χωρικών. Η φορεσιά περιλαμβάνει ένα ηλιαστό πουκάμιστο, ένα μαύρο παντελόνι τύπου "κολάν", ένα μακρύ γιλέκο μαύρο και ένα καπελάκι γούνινο. Τα μανίκια του πουκαμίσου είναι κεντημένα στο χέρι και ο γιακάς παπαδίστικος. Στη μέση δένεται ένα λευκό ζωνάρι. Τα τσιπούνια ήταν οι αρχοντικές φορεσιές και δεν ήταν παρά μια "ρόμπα" χρωματιστή με κάθετες ρίγες, κόκκινες, κίτρινες, γαλάζιες που δενόταν με μια πορφυρή ζώνη. Από κάτω δε, φορούσαν ηλιαστό πουκάμιστο. Στο κεφάλι ένα καπέλο μικρό, σαν του διακόνου, κεντημένο στο χέρι (οι γούνες και τα κοσμήματα δεν έλειπαν). Η κυλώτα ήταν η νεανική φορεσιά και αποτελούνταν από ένα πουκάμισο ηλιαστό, ένα μαύρο παντελόνι τύπου "κολάν" ένα μακρύ γιλέκο μαύρο, έναν μανδύα μάλλον μπορντώ και το διακονικό καπελάκι. Το πουκάμισο είχε παπαδίστικο γιακά και χρυσοκέντητα μανίκια. Πάνω από το γιλέκο έδεναν ένα πορφυρό ζωνάρι. Στις γάμπες φορούσαν περικνημίδες που έκλειναν στο πλάι με κόψες. Είχαν χρυσά κεντήματα μπροστά, χειροποίητα Τους ώμους κάλυπτε ένας μπορντώ μανδύας που έκλεινε μπροστά, στην καρωτίδα, με μια παχιά, χρυσή αλυσίδα Αργότερα με τις φυλετικές προσμίξεις διαδόθηκε η τσο-λιαδίσπκη φορεσιά Σήμερα στο λαογραφικό τμήμα του μουσείου μας διατηρούνται όλες οι γυναικείες φορεσιές (στόφες, μάλλινες, τσίτινες, βελούδινες) αλλά από τις αντρικές μόνο ντουλαμάδες. Φυλάσσονται επίσης δύο στολές ντόπιων Μακεδονομάχων με περισσή φροντίδα. Δώρα Μακρογιάννη ************************************************ ************************************************* PAR032 MakrogianniD01GR.doc |