|
| Κείμενο : Δημοσιεύσεις για τη μουσική παράδοση της Λέσβου. |
| Πηγή : /P017-02 , Ευρετήριο : O-5550E676 |
| Δημήτρης Β. Κοφτερός Δημοσιεύσεις για τη μουσική παράδοση της Λέσβου. Κοφτερός, Β. Δημήτρης: “Δημοσιεύσεις για τη μουσική παράδοση της Λέσβου”, Παράδοση και Τέχνη 017, σελ. 4-5, Αθήνα, Δ.Ο.Λ.Τ., Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 1994. Δημοσιεύσεις για τη μουσική παράδοση της Λέσβου. 1. Βιβλιογραφία Πρώτος ερευνητής εμφανίζεται ο δημοδιδάσκαλος Σπυρίδων Αναγνώστου (1862-1916). Στα "ΛΕΣΒΙΑΚΑ", καταγράφει κάλαντα της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανείων, χελιδονίσματα που τραγουδούσαν τα παιδιά την Κυριακή των Βαϊων, το μοιριολόϊ "τύ Χ-στού" που ψαλόταν τη Μεγ. Παρασκευή στον Επιτάφιο, νανουρίσματα, τραγούδια του γάμου (μασούρια) και τραγούδια του αντίγαμου , καταλόγια ή μυρολόγια και "άσματα ποικίλα" (ο Γιαννακός, η Σούσα κ.α.). Τα τραγούδια καταγράφηκαν στη Βόρεια Λέσβο (Συκαμιά, Μανταμάδο) περί το 1886. Ο φιλόλογος, ιστορικός και λαογράφος Χρίστος Παρασκευαίδης (1869-1937) καταγράφει τραγούδια του γάμου και το καταλόγι του επιτάφιου θρήνου. (Η ΠΑΛΑΙΑ ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ, 1936). Αξιόλογη καταγραφή τραγουδιών και λαογραφικής ύλης έχει κάνει ο μουσικολόγος Σταύρος Καρακάτσης που επισκεύθηκε τη Λέσβο το 1963. Η συγκέντρωση του υλίκου έγινε στις κωμοπόλεις-χωρά, Αγιάσο, Πλωμάρι, Πλαγιά, Μεγάλο Χωριό, Συκαμιά, Στύψη, Πέτρα, Μόλυβο, Καλονή, Αρίσβη και Αγία Παρασκευή. Εγιναν 317 ηχογραφήσεις, απ'τις οποίες α) οι 292 περιλαμβάνουν χορούς και τραγούδια και έχουν καταχωρηθεί στο βιβλίο μουσικής ύλης αριθμ.7910-8192 (α`-ι`) του Λαογραφικού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών. β) 6 ηχογραφήσεις έχουν καταχωρηθεί στο βιβλίο ξένης ηχογραφημένης ύλης αριθμ. 144-149 και γ) 9 στο βιβλίο ξένης ηχογραφημένης λαογραφικής ύλης αριθμ.2 45`264. (Λ.Α 2765). Από τις ηχογραφήσεις αυτές, οι 292 αφορούν χορούς και τραγούδια γαμήλια ερωτικά, αποκριάτικα, λατρευτικά, κάλαντα, της κούνιας, του κλήδωνα, νανουρίσματα, μοιριολόγια, δίστιχα, σατυρικά και άσεμνα. Ακόμα, περιλαμβάνονται παραλαγές κλέφτικών τραγουδιών της ηπειρωτικής Ελλάδας, και σκοποί και τραγούδια της γειτονικής Μ.Ασίας. Στο μουσικό περιοδικό "Φόρμιξ" έχουν δημοσιευθεί 20 τραγούδια από τον Παν. Νικήτα στη βυζαντινή παρασημαντική. (Λεσβιακόν Μηνολόγιον. Μυτηληνη:1953, Δελτίο Λεσβιακών Μελετών, αριθμ.1). Τραγούδια και έθιμα απ'τη γέννηση ως τον αντίγαμο έχει καταγράψει η Φρώσο Ζούρου στη θαυμάσια λαογραφική μελέτη "Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΛΕΣΒΟ", 1974. Στο δίτομο έργο του Πάνου Κοντέλλη "Ο ΚΟΣΜΟΣ Ο ΜΙΚΡΟΣ",(1985-1989), στη συλλογή του Δημ.Γρ.Βερναρδάκη "ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ", στις ανέκδοτες συλλογές των Ε. Τούμπα, Βρυσαγώτη (1856), Σταύρου Καρυδώνη (1990), του Πρόδρομου Αναγνώστου, Του Π. Νικήτα (1933), στο σατυρικό περιοδικό του Στρατή Παπανικόλα, "Ο Τρίβολος", στο βιβλίο του Γιώργου Γιαννουλέλλη "ΠΛΩΜΑΡΙ ΛΕΣΒΟΥ" (καταγραφή του Πλωμαρίτικου σκοπού σε βυζαντινή σημειολογία) και στα τοπικά περιοδικά υπάρχουν επίσης άφθονες καταγραφές τραγουδιών του νησιού. 2. Δισκογραφία Σε κασσέτες ή δίσκους έχουν κυκλοφορήσει: Το ΣΎΛΛΟΓΟ ΠΡΟΣ ΔΙΑΔΟΣΙΝ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ (δίσκος 33 RPM) 1. Τραγούδια Μυτηλήνης και Χίου SDNM 110, 1974. Α1 "Παληός Καρσιλαμάς", Α2 "Αναθεμα τον αίτιο", Α3 "Κασάπικο "Βουλγάρα"", Α4 "Σκοπός των ιπποδρομιών", Α5 "Ζεϊμπέκικο το "Πιγκί"", Α6 "Από την Αθήνα ως τον πειραιά", Α7 "Καρσιλαμάς τα δυό κυπαρίσσια". Σε αυτά τα τραγούδια, οι σκοποί Α1, Α3, Α5, και το τραγούδι Ανάθεμα τον αίτιο Α2, ηχογραφήθηκαν στο "ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ" της Αγιάσου. Παίζουν οι μουσικοί: Χαρίλαος Ροδανός (βιολί), Κώστας Ζαφειρίου (σαντούρι), Κώστας Ροδανός (λαουτοκιθάρα), τραγουδούν η Βασιλική Μααλακέλη και χορωδία του "ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟΥ". Ο σκοπός των ιπποδρομιών έχει ηχογραφηθεί από τους μουσικούς του Σκούτάρου: Βασίλειος Παντελίδης (κλαρίνο), Κων/νο Χαραλάμπους (βιολί), Δημήτρης Κρανιδιώτης (σαντούρι). Το τραγούδι από την Αθήνα ως το Πειραιά ηχογραφήθηκε από μουσικούς της περιοχής Πλωμαρίου: Αντώνιος Χ"δημητρίου (τραγούδι), Μιχαήλ Βερβέρης (βιολί), Δημήτρης Στεργιανός (Σαντούρι), Ευστράτιος Χρίστου (λαουτοκιθάρα). Τέλος το τραγούδι Α7, ηχογραφήθηκε στην Πλαγιά και παίζουν οι: Δημήτρης Στεργιανός (τραγούδι-σαντούρι), Παναγιώτης Χρήστου (βιολί), ΕυστράτιοςΧρήστου (λαουτοκιθάρα). 2. Τραγούδια Μυτιλήνης και Μικράς Ασίας SDNM 125, 1989. Α1. Μωρό μου, Α2 Αζιζιές ή Τενεδιός, Α3. Σαν τα μάρμαρα της Πόλης, Α4 Συρτός της νύφης και μπάλος, Α5. Ταμπαχανιώτικος συρτός, Α6. Βαρύ ζεϊμπέκικο. Στα τραγούδια αυτά οι σκοποί Α2, Α4, Α6, και τα τραγούδια Α1 και Α5, ηχογραφήθηκαν στο "ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ" της Αγιάσου. Παίζουν οι Χαρίλαος Ροδανός (βιολί), Παναγιώτης Πράτσος (βιολί Α6), Κώστας Ζαφειρίου (σαντούρι), Στρατής Ψύρρας (σαντούρι Α5), Σταύρος Ροδανός (λαουτοκιθάρα). Τραγουδούν : Βασιλική Μαλακέλη (Α1), Ευστράτιος Ράλλης (Α5). Το τραγούδι σαν τα μάρμαρα της Πόλης Α3, ηχογραφήθηκε στην Πλαγιά: Αντώνιος Χ"δημητρίου (τραγούδι), Μιχαήλ Βερβέρης (βιολί), Δημήτρης Στεριανός (σαντούρι), Ευστράτιος (λαουτοκιθάρα). 3. Δόμνα Σαμίου "η περπερούνα" και άλλα τραγούδια του λαού μας για παιδιά. ZODIAC GPC 88505 Athens 1980 (δίσκος 33 RPM). Α1. Θέλω νανέβω στα ψηλά. Τραγούδι με παιδική χορωδία Β6. Πάνω στην κούνια κάτσανε. Τραγούδι ,ε παιδική χορωδία. Τουμπερλέκι ο Ματθαίος Μπαλαμπάνης. 4. Σεργιάνι με την Δόμνα Σαμίου. ΣΕΙΡΙΟΣ SMH-86.003 STEREO 23 1986 πλευρά, Β2 "Τα κανάρια". Το τραγούδι είναι από το χωριό Δεμερτζιλί της Χερσονήσσου Ερυθρέας της Μ. Ασίας. Τραγούδι της ταύλας ερωτικό. Η ηχογράφηση έγινε στην Αγιάσο της Λέσβου το 1965. Δόμνα Σαμίου (τραγούδι), Πέτρος Καλύβας (ούτι), Γιώργος Κόρος (βιολί), Τάσος Διακογιώργης (σαντούρι), Ματθαίος Βεντούρης (λαούτο), Μιχάλης Κλαπάκης (τουμπερλέκι). 5. Δόμνα Σαμίου στης πικροδάφνης τον ανθόEMI 14C 062-70253, 1976. πλευρά β1. Στη Σμύρνη μες στην Αρμενιά Δόμνα Σαμίου (τραγούδι), Αριστείδης Μόσχος (σαντούρι), Αλέκος Αραπάκης (βιολί), Δημήτρης Νομικός (λαούτο), Ματθαίος Μαλαμπάνης (τουμπελέκι). 6. Σύλλογος Μανταμαδιωτών Λέσβου "Ο Ταξιάρχης" (κασέτα) α) Τα μυριληνιά μας Νο1 Σ.ΜΑ.Λ.ΤΑ. 101 1979 πλευρά Α: Σηλυβρία, Σι Καρσιλαμάς, Βρακάδικο βαρύ, Γεραγώτικος, Ψαράδικος, Αγιο Χαραλαμπιώτικο. πλευρά Β: Μπαρμπουνάκι, Πιγκί, Αδραμιτιανό, Αζιζιές, Στείλε με μάνα για νερό, Φιντανάκι μου, Ρούσκου. 7. Τα Μυτιληνιά μας Νο2 Σ.ΜΑ.Λ.ΤΑ 102. 1979. πλευρά Α: Τα ξύλα, Σαν τα μάρμαρα της Πόλης, αγαπώ μια παντρεμένη, Αϊσέ, Σμυρνιό, Μαζεμένος. πλευρά Β: Μπαρμπούνι μου θαλασσινό, Μπάμ, Σ'ένα μαχαλά, Αραβικό, Χήρα. 8. Τα Μυτιληνιά μας Νο3 Σ.ΜΑ.Λ.ΤΑ 103. 1980. πλευρά Α: Ελα Χριστέ και Παναγιά, Γαμήλια πατηνάδα, Ο κόπος του κισκέτς, Τα δυό τ αγαπημένα, Λιγερόκορμη, Αντίγαμος. πλευρά Β: Σουλτανί, Απτάλικος, Πέργαμος, Καροτσέρης, Καραβάκι του Αιγαίου. Τα Μυτιληνιά μας Νο 1,2,3 ηχογραφήθηκαν στην Αθήνα το 1979-1980 και έπαιξαν οι μουσικοί: Τάσσος Κουλούρης (βιολί,τραγούδι), Νίκος Καλαϊτζής ή Μπινταγιάλας (σαντούρι, τραγούδι), Χρήστος Παπανικολάου (κιθάρα, τραγούδι). 9. Μουσικές στο Αιγαίο POLYGRAM 1987 (δίσκος 45 RPM) πλευρά Β3: Ρεμπέτικο Μυτιλήνης (καρσιλαμάς τα δύο κυπαρίσια). Παίζει σαντούρι και τραγουδά ο Νίκος Καλαϊτζής και συνοδεύει με το τουμπελέκι ο Γιώργος Γευγελής. Η ηχογράφηση έγινε στην Αθήνα το 1985 από τον Λάμπρο Λιάβα. 10. Μυτιληνιό γλέντι POLYPHONE, Αθήνα 1993 (κασέτα). Δημήτρης Κοφτερός (σαντούρι), Γιώργος μαρινάκης (βιολί), Κώστας Φιλιππίδης (ούτι-λαούτο), Μάρκος Σουσούνης (κιθάρα), Ανδρέας Παπάς (κρουστά), Κώστας Καλδέλης (τραγούδι). πλευρά Α: Τα ξύλα, Μωρό μου, Παληός Καρσικαμάς, Εγγλεζίτσα, Αϊβαλιώτικο, Μαζεμένος πλευρά Β: Γεραγώτικος, Σαν τα μάρμαρα, Καρσιλαμάς Αγιάσου, Ερι πάλι, Πέργαμε, Μυτιληνιό λιμάνι. Ανέκδοτες συλλογές ηχογραφημένων τραγουδιών υπάρχουν στο Μουσικό Λαογραφικό Αρχελιο, στο Αναγνωστήριο Αγιάσου και στο Κέντρο Λεσβιακών και μουσικολογικών Ερευνών "Ο Αλκαίος". Απ'τη συγκεντρωση των παραπάνω στοιχείων γίνεται κατανοητό πως το νησί είναι πλούσιο σε μουσικό λαογραφικός υλικό, που όμως βρίσκεται σκόρπιο και δεν έχει γίνει καμμιά μουσικολογική ανάλυση. Τα ηχογραφημένα τραγούδια του Σταύρου Καρακάση που βρίσκονται στο Λαογραφικό Αρχείο της Ακαδημίας Αθηνών κινδυνεύουν να καταστραφούν λόγω της παλαιότητας των ηχογραφήσεων (1963). Η απλή καταγραφή τραγουδιών χωρίς την ηχογράφηση των αντίστοιχων μελωδιών είναι ελλιπής. Μέλημα μας είναι η συγκέντρωση, διάσωση και διάδωση της μουσικής παράδοσης της Λέσβου. Δ.Β. Κοφτερός, Μουσικός Λέσβου 41, 111 47 Γαλάτσι, 2927893 **************************************** ******************************************* PAR017 KofterosD01GR.doc |