|
| Κείμενο : Δύο φορεσιές |
| Πηγή : /P023-11 , Ευρετήριο : O-369BCE18 |
Αθηνά Μαχά Δύο φορεσιές Μαχά, Αθηνά: "Δύο φορεσιές", Παράδοση και Τέχνη 023, σελ. 20, Αθήνα, Δ.Ο.Λ.Τ., Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 1995. Δύο φορεσιές Στο εξώφυλλο του 21ου τεύχους είχαμε βάλει δύο ταχυδρομικές κάρτες των αρχών του αιώνα, με φορεσιές από δύο διαφορετικές περιοχές, ζητώντας από εσάς να μας στείλετε τις απόψεις σας για τον τόπο προέλευσής τους, καθώς και για τα κομμάτια από τα οποία αποτελούνται. Δημοσιεύουμε λοιπόν τώρα το σχετικό σχόλιο της ιστορικού-λαογράφου Αθηνάς Μαχά, συνεργάτιδας του Θεάτρου Ελληνικών Χορών. Στην πρώτη κάρτα, η "χωρική ενδυμασία" είναι η γιορτινή φορεσιά της Αιδηψού, γνωστή και ως Ξηροχωρίτικη. Το πουκάμισο, από χοντρό βαμβακερό ύφασμα, ανοιχτό στο στήθος, αμάνικο και μακρύ ως τους αστραγάλους, φέρει φαρδύ κέντημα μόνο στο ποδόγυρο. Συνήθως κάτω από το σιγκούνι φοριέται το ζιπούνι, λευκός κοντός επενδύτης με κέντημα στο άνοιγμα του στήθους και στα μανικέτια. Τη φορεσιά συμπληρώνει το σεγκούνι, μακρύς λευκός επενδύτης με κύριο χαρακτηριστικό τις μεγάλες λόξες, που προεξέχουν από τη μασχάλη και τους γοφούς. Στο κάτω μέρος μπαίνει το σύνηθες κεντητικό μοτίβο, τα διόλια, από κίτρινο στριφτό μετάξι και ο υπόλοιπος στολισμός γίνεται με κατακόρυφες κεντητές ταινίες και χοντρά μετάξια, τα σεράδια. Το στήθος σκεπάζει η τραχηλιά, από μεταξωτό ουβγιαστό ύφασμα με πιέτες και δαντέλες. Με το ζουνάρι διπλωμένο στα δύο, σφίγγουν τη μέση πάνω από τη σεγκούνα και η ποδιά γίνεται από πράσινη τσόχα, κεντημένη από το ράφτη με μεταξωτά κορδονάκια, ολόγυρα δε είναι στολισμένη με μεταξωτά κλώσσια. Τα κοσμήματα που στολίζουν τον κορμό είναι ο καρφωτήρας, που αποτελείται από ασημένιες πόρπες, που τις συνδέουν αλυσίδες, το θηλυκωτάρι με δύο μεγάλες πόρπες που κρατούν το σεγκούνι κάτω από το στήθος και οι αλυσίδες. Με το γιορτινό κεφαλόδεσμο βάζουν το φέσι, τυλίγοντας γύρω του τα μαλλιά τους σε πλεξούδες σαν στεφάνι. Η γιορτινή μπόλια γίνεται από μεταξωτό ύφασμα, που στις άκρες φέρει κέντημα του αργαλειού και τοποθετείται στην κορυφή του κεφαλιού περνώντας τη δεξιά άκρη κάτω από το λαιμό και σταυρώνοντάς την με την άλλη άκρη. Στα σταυρώματα καρφιτσώνουν τις καρφοβελόνες και γαντζώνουν επίσης δύο ασημένιες πόρπες με μικρές αλυσίδες. Τα ποδετά ή τσαρούχια με μύτη φοριούνταν αρχικά μόνο τις γιορτές και αργότερα αντικαταστάθηκαν από τα κοινά χοντρά σκαρπίνια, τις γόβες. Οι κάλτσες τους ήταν άσπρες βαμβακερές με γραμμές. Στη δεύτερη κάρτα η γυναίκα που εικονίζεται φορά την κουλουριώτικη φορεσιά, τη φορεσιά της Σαλαμίνας. Το πουκάμισο λευκό βαμβακερό, μεταξωτό ή από χασέ φέρει στον ποδόγυρο δαντέλα και το άνοιγμα στο στήθος κλείνει μια λεπτή τραχηλιά. Πλούσια και περίτεχνα είναι χρυσοκεντημένο με τερχίλι και τιρτίρι, χρυσοκλωστές, το πανωκόρμι του φουστανιού από βελούδο ή μεταξωτό, ανοιχτό στο στήθος. Η φούστα του είναι ραμμένη με πολλές κάθετες πιέτες, τις "φλέγες", καθώς και οριζόντιες, τις "πάστες" από βαμβακερό σκούρο μπλε ύφασμα. Απαραίτητα είναι τα δύο-τρία μισοφόρια, που φορούν κάτω από τη φούστα για να πάρει όγκο. Η βελούδινη ή μεταξωτή ποδιά είναι διακοσμημένη με χρυσοκέντημα τελάρου και ολόγυρα φέρει πλατειά χρυσοδαντέλα κοπανελιών. Το στήθος στολίζει γιορντάνι δικτυόσχημης πλέξης, με σειρές 2-6 πόντων πλάτους από χάντρες μαύρες, κοράλλινες, γυάλινες κόκκινες, σεντεφιού, με απόληξη μιας σειράς χρυσών φλουριών και μαχμουτιέδων τούρκικων. Ο κεφαλόδεσμος αποτελείται από ένα μικρό εφαρμοστό φέσι, που στην κορυφή του φέρει τάσι. Πάνω από αυτό μπαίνει μαύρο μαντίλι στολισμένο σταμπωτά ολόγυρα με πράσινο κλαδωτό διάκοσμο. Από το πηγούνι το συγκρατεί η βελούδινη χρυσοκέντητη κορδέλα, το γνωστό καπιτσάλι. Τέλος, ρίχνουν την μεταξοχρυσοϋφαντη μπόλια, της οποίας οι δύο χρυσοκεντημένες άκρες με τις χρυσές φράντζες στολίζουν και συμπληρώνουν την όλη φορεσιά. Λευκές βαμβακερές είναι οι κάλτσες τους, τα δε υποδήματά τους είναι τα καλλίκια, ξώφτερνες κοντούρες, πασούμια χρυσοκέντητα σε κόκκινο ή μπλε βελούδο, με χαμηλό τακούνι. Αθηνά Μαχά *********************************************** ********************************************** PAR023 MachaA04GR.doc |