|
| Κείμενο : H αρτακινή βασιλόπιτα. |
| Πηγή : /P060-03 , Ευρετήριο : O-13FA344B |
Φεβρωνία Διακουμή Hαρτακινή βασιλόπιτα. Διακουμή, Φεβρωνία: "Hαρτακινή βασιλόπιτα", Παράδοση και Τέχνη 060, σελ. 7, Αθήνα, Δ.Ο.Λ.Τ., Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2001. H αρτακινή βασιλόπιτα Δυο τρεις μέρες πριν τη παραμονή της Πρωτοχρονιάς οι Νεοαρτακηνοί μέχρι σήμερα ετοιμάζονται για τις προμήθειες της βασιλόπιτας. Οι γειτονιές σφύζουν από περαστικούς που αποτελειώνουν τις ετοιμασίες για το πρωτοχρονιάτικο τραπέζι και το καλωσόρισμα του καινούριου χρόνου. Ξημέρωμα της προπαραμονής, τα σπίτια ανάβουν σαν πυγολαμπίδες διάσπαρτα στη πόλη. Κάθε νοικοκυρά, με βοηθούς της τη μεγάλη κόρη και τη γιαγιά, στέκεται μπροστά στο μεγάλο τραπέζι της κουζίνας και ετοιμάζει το ζύμωμα της πρώτης βασιλόπιτας, της "ζεματιστής". Αυτή κατασκευάζεται με αλεύρι, ζάχαρι, βούτυρο κι αυγά, είναι είδος κέικ. Στρώνεται στο μεγάλο στρογγυλό ταψί και κόβεται το βράδι της παραμονής. Η δεύτερη πίτα, η "φιλένια", "ζαχαροκαντιοζυμωτή", στρώνεται επίσης σε μεγάλο στρογγυλό ταψί με λεπτά φύλλα του μπακλαβά, καλοδουλεμένα στο χέρι και τον πλάστη, πασπαλισμένα με ζάχαρη και βούτυρο. Αυτή κόβεται ανήμερα, το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς. Και οι δύο βασιλόπιτες αλοίφονται με κροκάδι αυγού και γαρνίρονται σε σχέδια με ασπρισμένα αμύγδαλα. Ανασηκώνοντας προσεκτικά το ζυμάρι στην άκρη κάθε πίτας οι αρτακηνές νοικοκυρές τοποθετούν στον πάτο του ταψιού το χρυσό φλουρί (νόμισμα, κειμήλιο παλαιό) τυλιγμένο με τσόφλι αυγού που συμβολίζει το γεμάτο με αυθονίες σπιτικό (σαν το αυγό). Οι πίτες στέλνονται σε φούρνους. Οι τοπικοί φουρνάρηδες γνωρίζουν καλά τη τέχνη του ψησίματος και των δύο ειδών αρτακινής βασιλόπιτας. Σε λίγες ώρες επιστρέφουν στα σπίτια ροδοκόκκινες και μυρωδάτες. Η παραμονή της Πρωτοχρονιάς είναι μια ξεχωριστή μέρα για όλους. Για τη τελετή της βασιλόπιτας όλοι στολίζονται με τα επίσημά τους. Η μητέρα, σαν αρχόντισσα του σπιτιού φορεί τα χρυσαφικά της. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα, μετά από ένα πλούσιο τραπέζι η νοικοκυρά σηκώνει τα πιάτα και φέρνει στη μέση του τραπεζιού το ταψί με τη βασιλόπιτα. Δίπλα στη πίτα τοποθετεί τις φρουτιέρες με τα φρούτα και τους ξηρούς καρπούς που συμβολίζουν τις πλούσιες σοδειές στην οικογένεια. Τοποθετεί ένα ρόδι στη μέση της πίτας, σύμβολο αφθονίας και ευτυχίας. Με τις ρόγες του ροδιού και τους ξηρούς καρπούς πασπαλίζουν την επιφάνεια της βασιλόπιτας. Ο πατέρας με το συμπέθερο ασημώνουν με χρήματα και χρυσό κόσμημα, για πλούτο και δύναμη. Παλαιότερα στη Κυζικηνή Αρτάκη των γονιών μας, τα ξένια στη πίτα άρχιζαν από γροσάκι ως χρυσές λίρες. Η μητέρα φέρνει το αναμμένο θυμιατήρι και επικαλούμενη την αρωγή των αγίων θυμιάζει τη πίτα τρεις φορές, καθώς και όλους τους παριστάμενους, επίσης τα εικονίσματα, τα δωμάτια, τις εξώθυρες για να εξορκίσει το κακό πνεύμα. Σύμφωνα με το θρύλο, τη βοήθεια του θεού πρώτα επικαλέστηκε ο επίσκοπος Καισάρειας "Μέγας Βασίλειος", καθώς έκοψε τη πρώτη βασιλόπιτα μπροστά στους επαναστατημένους τροφίμους στη Βασιλειάδα για να αποδώσει με δικαιοσύνη τα κομμάτια. Οι παριστάμενοι στο γιορτινό τραπέζι της βασιλόπιτας με επισημότητα και κατάνυξη ψάλουν τα αρτακηνά κάλαντα (που είναι πανέμορφα και προτότυπα). Τέλος ο πατέρας με το τραπεζομάχαιρο χαράζει τρεις φορές το σχήμα του σταυρού στριφογυρίζοντας το ταψί επί τόπου. Ως πρώτο κομμάτι αναφωνεί της Παναγίας και του Αγίου Βασιλείου, δεύτερο του πατέρακαι της μάνας, μετά των παιδιών με τη σειρά, ύστερα του σπιτιού, των κτημάτων, μέχρι να βρεθεί το φλουρί. Ολοι χαίρονται τον τυχερό και τον φωνάζουν στο σπίτι τους για το πρωινό ποδαρικό της πρωτοχρονιάς. Με τον ίδιο τρόπο την επομένη το μεσημέρι κόβουν οι Αρτακηνοί τη "φιλένια". Φεβρωνία Διακουμή Νέα Αρτάκη Ευβοίας ******************************************* ******************************************** PAR060 DiakoumiF03GR.doc |