| Κείμενο : Γιαργητός ή Γιαργυτός , Χορός στη Ζάκυνθο |
| Πηγή : Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Χορού , Ευρετήριο : E-CA608 |
| -[Κουσιάδης 1951;, 13] Ζάκυνθος: Ο Salvator περιγράφων τον Γιαργητόν χορόν ονομάζει αυτόν και χορόν του Θησέως. Ο σήμερον χορευόμενος Γιαργητός χορός παρουσιάζει την πλέον γνησίαν μορφήν του αρχαίου Γεράνου. -[Καρακάσης 1967, 262] Ζάκυνθος: Εις την πόλιν της Ζακύνθου εχορεύοντο παλαιότερον όλοι οι ευρωπαϊκοί χοροί. Λαϊκοί χοροί εν χρήσει σήμερον είναι ο Συρτός, ο Ζακυνθινός, ο Σταυρωτός, ο Λεβαντίνικος, ο Καλαματιανός ο οποίος ως φαίνεται διεδόθη κατά τους μετά την Ενωσιν χρόνους, επίσης ο Γιαργιτός ή χορός του Θησέως όστις είχε λησμονηθή, κατόπιν όμως ενεργειών και ερευνών του καθηγητή της φυσικής αγωγής κ. Αγγέλου Βισβάρδη παρουσιάσθη υπ' αυτού εκ νέου εις το 1ο Φεστιβάλ Λαϊκού Θεάτρου Ζακύνθου τον Αύγουστον του 1965. -[Στράτου 1979, 116] Ζάκυνθος: Γιαργυτός ή Διαργυτός. Περιγράφεται η περιοδεία στα χωριά το 1969 και πώς τελικά βρέθηκε να χορεύεται μόνο στο χωριό Αγιος Λέων ο "πολύ αρχαίος", όπως είπαν, χορός σε σχήμα "λαβυρίνθου", όπου ο πρωτοχορευτής περνάει ανάμεσα σε δύο σειρές αντρών και γυναικών σέρνοντάς τους με μαντίλια. Αυτός πρέπει να είναι ο Γιαργυτός, γιατί χορεύεται μόνο με τραγούδι. Μετάφραση του εδαφίου όπου ο Salvator περιγράφει τον "Χορόν του Θησέα". Μετάφραση από το Χρονικόν Δ. Βαρβιάνη της περιγραφής του Γιαργυτού. -[Μυλωνάς 1982, 129] Ζάκυνθος: Γιαργιτό ή χορός του Θησέως. Σε ρυθμό 3/4 και 6/8, ήταν ο λαϊκότερος χορός της Ζακύνθου. Περισσότερο σε ορεινές περιοχές, στους γάμους και στα πανηγύρια με ταμπουρλονιάκαρα. Ο Αγγελος Βισβάρδης λέει ότι τον διέσωσε τον Γιαργυτό το 1950 στο χωριό Βουγιάτο. Ο πρωτοχορευτής με πηδήματα αναπαριστά την πάλη του Θησέα με το Μινώταυρο, τον ακολουθεί κύκλος μικτός χορευτών για να καταλήξουν σε λαβύρινθο. Μουσική από ταμπουρλονιάκαρα. -[Σπηλιάκος κ.ά. 1988, 214] Μπουγιάτο Ζακύνθου: Ηταν χορός που αναδείκνυε τον πρωτοχορευτή γιατί χορευόταν αποκλειστικά από αυτόν, οι άλλοι παρακολουθούσαν ακίνητοι ή τον συνόδευαν με συρτό χορό. Η μουσική αρχίζει με εισαγωγή αφηγηματική που κρατάει αρκετή ώρα, για να προετοιμαστεί ο πρωτοχορευτής. Μετά ο πρώτος κτυπώντας το πόδι του στο έδαφος τεντώνει τα χέρια μέχρι τους ώμους, πετάγεται με τρία πηδήματα μπροστά, σταυρώνει τα πόδια και στο τρίτο κάνει ένα πέταγμα ψηλά και γυρίζει στον αέρα. Στη συνέχεια με άλλα δύο πηδήματα, σταυρώνοντας τα πόδια, κάνει κι άλλο πήδημα ψηλά και γυρίζει στην αρχή του κύκλου του χορού. Η έξοδος αυτή επαναλαμβάνεται τρεις φορές. Στην τρίτη, πιάνεται με μαντήλι από τον δεύτερο κι αρχίζει ένας χορός σε άλλο ρυθμό, με μεγάλη μουσική φράση, με απλά βήματα και αργή κίνηση, που μοιάζει με τον Συρτό. Μετά ακολουθεί νέα έξοδος του πρώτου. Συνοδεύεται με έντονα χτυπήματα και τρέμουλα του ταμπούρλου, με τους οξείς ήχους της νιάκαρας και τις αλλαγές του ρυθμού. Χορευόταν μόνο στα πανηγύρια, στην αποκορύφωση του γλεντιού, όχι στους γάμους. Ο κόσμος πλήρωνε τους οργανοπαίχτες για να παίξουν τον Γιαργυτό, και πολλές φορές και τους πρωτοχορευτές. -[Κάλβειο Μουσικό Σχολείο 91004, Α4] Ζάκυνθος: "Γιαργητός ή Χορός του Θησέα". Παναγιώτης Κόκλας (νιάκαρα), Γιώργης Κόκλας (νταούλι). Δημήτρης Λάγιος (επιμέλεια). Υπάρχουν τρεις εκδοχές για την ετυμολογία της λέξης. Γιαργητό ή Διαργητό, από την κρητική λέξη γιαγέρνω-διαγέρνω, ή από το γύρος, λόγω των πολλών γύρων-στροφών που απαιτεί ο χορός, οπότε γράφεται Γιαργυτό. Αργητός, από το αργήεις, δηλαδή ταχύς. Ακόμα η λέξη ενδέχεται να προέρχεται από τον αρχαίο δήμο της Αττικής Γιαργητό. Εκεί ο Θησέας όταν γύρισε από την Κρήτη ήρθε σε σύγκρουση με τα ξαδέρφια του, τους πενήντα Παλλαντίδες, όπως αναφέρει ο Πλούταρχος (Θησεύς ΧΙΙΙ). Εκεί ο Θησέας έκανε καθαρτήρια θυσία στον Δία Μειλίχιο και χόρεψε. Οι κινήσεις του κορυφαίου είναι δύσκολες. Η μουσική παίζεται από ταμπουρλονιάκαρα. Στο πρώτο μέρος ο ρυθμός είναι σύνθετος, στο δεύτερο μέρος είναι δίσημος και μικρή παραλλαγή του Λεβαντίνικου η μελωδία. Δεν υπήρχε μουσική σημειογραφία αυτού του χορού ως τον Απρίλη του 1985, που την κατέγραψα (Δημήτρης Λάγιος). |